Dự báo năm 2025, tổng doanh thu của các sàn thương mại điện tử lớn tại Việt Nam gồm Shopee, Lazada, Sendo, Tiki và TikTok Shop sẽ đạt khoảng 387,5 nghìn tỷ đồng, tương đương mức tăng trưởng 21,5% so với năm 2024. Dù con số này vẫn cho thấy sự tăng trưởng, nhưng so với những năm trước, đây là dấu hiệu rõ ràng của sự chững lại trong đà phát triển của ngành.
Trước đó, trong giai đoạn 2022-2023, doanh thu các sàn TMĐT từng tăng mạnh 53%. Tuy nhiên, mức tăng này giảm xuống 37,36% trong giai đoạn 2023-2024, và đến năm 2025, dự báo chỉ còn 21,5%. Điều này phản ánh thực tế rằng thị trường TMĐT Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển ổn định hơn, không còn bùng nổ như thời kỳ trước đó.
Nội dung bài viết
Thương mại điện tử vẫn là xu hướng tất yếu
Việc chuyển dịch từ mua sắm truyền thống sang thương mại điện tử là xu hướng không thể đảo ngược. Thống kê cho thấy:
- Năm 2022, thị phần thương mại điện tử chiếm 8,5% tổng doanh số bán lẻ.
- Năm 2023, con số này tiếp tục tăng lên 10%.
- Hiện tại, TMĐT đang chiếm khoảng 2/3 giá trị nền kinh tế số Việt Nam, cho thấy tầm quan trọng của lĩnh vực này trong hệ sinh thái kinh tế số.
Áp lực kinh tế khiến sức mua có thể suy giảm
Một trong những nguyên nhân chính khiến tăng trưởng TMĐT có dấu hiệu chững lại là do kinh tế khó khăn khiến người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu.
Từ năm 2022-2023, tổng số sản phẩm bán ra trên 5 sàn TMĐT lớn từng tăng mạnh 52,2%, từ 1,49 triệu sản phẩm lên 2,268 triệu. Tuy nhiên, đến năm 2024, mức tăng này giảm nhẹ còn 50,8%. Đáng chú ý, dự báo trong năm 2025, mức tăng sẽ giảm mạnh xuống chỉ còn 23%, tương đương 4,2 triệu sản phẩm được bán ra.
Điều này cho thấy dù TMĐT vẫn đang phát triển, nhưng mức độ tiêu dùng của khách hàng đang giảm tốc, một phần do họ cân nhắc kỹ hơn trước mỗi quyết định chi tiêu.
Thương mại điện tử bước vào giai đoạn cạnh tranh thực chất
Trong những năm qua, các sàn thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ nhờ vào việc liên tục tung ra các chương trình khuyến mãi hấp dẫn, đặc biệt vào các dịp mua sắm lớn cuối năm. Tuy nhiên, bước sang năm 2025, chiến lược này có dấu hiệu thay đổi khi các sàn chuyển hướng sang phát triển bền vững hơn.
Thay vì chạy đua khuyến mãi ồ ạt, các nền tảng thương mại điện tử đang tập trung vào:
- Cải thiện chất lượng dịch vụ, nâng cao trải nghiệm khách hàng.
- Tối ưu chi phí vận hành, giúp nhà bán hàng duy trì hoạt động trong bối cảnh lợi nhuận bị thu hẹp.
- Ứng dụng công nghệ AI và dữ liệu lớn (Big Data) để tối ưu hoá hoạt động kinh doanh.
Điều này giúp thị trường TMĐT ổn định hơn trong dài hạn, nhưng đồng thời cũng làm giảm tốc độ tăng trưởng đột biến như trước đây.
Chính sách thuế mới từ tháng 4/2025 ảnh hưởng đến TMĐT
Từ ngày 1/4/2025, chính sách thu thuế mới trên các sàn thương mại điện tử sẽ chính thức có hiệu lực, theo đó:
- Các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki, TikTok Shop sẽ khấu trừ và nộp thuế thay cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.
- Nhà bán hàng trên các nền tảng này sẽ không còn tự kê khai và nộp thuế như trước, mà sẽ bị sàn thu hộ thuế ngay từ nguồn doanh thu.
Hệ quả là:
- Các sàn TMĐT có thể tăng phí bán hàng để bù đắp chi phí quản lý thuế.
- Nhà bán hàng buộc phải điều chỉnh giá sản phẩm để đảm bảo lợi nhuận.
- Giá hàng hoá trên sàn có thể tăng lên, dẫn đến sức mua suy giảm khi người tiêu dùng phải thắt chặt chi tiêu.
Bên cạnh đó, một chính sách quan trọng khác có hiệu lực từ ngày 18/2/2025 theo Quyết định 01/2025/QĐ-TTg là việc bãi bỏ toàn bộ Quyết định 78/2010/QĐ-TTg về mức miễn thuế đối với hàng nhập khẩu qua chuyển phát nhanh. Điều này đồng nghĩa với việc:
- Tất cả các mặt hàng nhập khẩu dưới 1 triệu đồng qua hình thức chuyển phát nhanh sẽ bị áp thuế VAT.
- Giá hàng nhập khẩu có thể tăng, ảnh hưởng đến những nhà bán hàng kinh doanh hàng nhập khẩu trên các sàn TMĐT.
Dự báo tăng trưởng TMĐT năm 2026 có thể thấp hơn năm 2025
Theo ông Chu Xuân Thức, Trưởng phòng Phát triển kinh doanh của Metric, tốc độ tăng trưởng của TMĐT năm 2026 thậm chí có thể thấp hơn mức 21% của năm 2025. Lý do là:
- Kinh tế chưa có dấu hiệu phục hồi mạnh mẽ, tiếp tục tác động đến sức mua.
- Chính sách thuế mới có thể khiến một số nhà bán hàng nhỏ rời bỏ thị trường.
- Thị trường cạnh tranh khốc liệt hơn, đòi hỏi nhà bán hàng phải có chiến lược rõ ràng để tồn tại.
Tuy nhiên, không loại trừ khả năng xuất hiện những sản phẩm đột phá có thể tạo cú hích cho thị trường. Nếu có những mặt hàng mới, hấp dẫn, đủ sức thu hút khách hàng, tốc độ tăng trưởng TMĐT có thể vượt mốc 21,5% như dự báo.
Thương mại điện tử không còn là cuộc đua giảm giá, mà là cuộc chiến chiến lược
Những năm trước, cạnh tranh về giá là yếu tố then chốt trong TMĐT. Nhưng hiện nay, thị trường đã bước vào giai đoạn mà yếu tố cốt lõi để thành công là chiến lược dài hạn.
Hàng chục nghìn nhà bán hàng đã rời bỏ thị trường mỗi năm vì không thể duy trì lợi nhuận. Thay vì tập trung vào việc giảm giá để thu hút khách hàng, các doanh nghiệp TMĐT hiện tại đang hướng đến:
- Nâng cao trải nghiệm người dùng, từ dịch vụ giao hàng đến chăm sóc khách hàng.
- Đầu tư vào công nghệ như AI, dữ liệu lớn để tối ưu mô hình kinh doanh.
- Tạo ra các sản phẩm sáng tạo, có giá trị thực sự để kích thích nhu cầu tiêu dùng.
Những doanh nghiệp gia nhập thị trường sau vẫn có cơ hội vươn lên nếu biết cách khắc phục điểm yếu của đối thủ, hiểu rõ nhu cầu khách hàng và tận dụng công nghệ.
Năm 2025 sẽ đánh dấu một giai đoạn chuyển đổi quan trọng của thị trường TMĐT Việt Nam. Nhà bán hàng cần nhanh chóng thích nghi với các chính sách mới, đồng thời tìm ra hướng đi phù hợp để duy trì lợi nhuận và tăng trưởng trong bối cảnh đầy thách thức này.