Dự thảo Nghị định về hộ kinh doanh đang trong quá trình hoàn thiện và được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho sự phát triển của hộ kinh doanh. Đây cũng là lần đầu tiên các quy định về hộ kinh doanh được tổng hợp trong một văn bản quy phạm pháp luật riêng biệt, thay vì nằm chung trong các văn bản quy định về doanh nghiệp. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần tiếp tục thảo luận để nghị định này thực sự phát huy hiệu quả trong thực tiễn.
Nội dung bài viết
1. Vì sao cần có Nghị định riêng về hộ kinh doanh?
Hiện nay, các quy định về hộ kinh doanh được điều chỉnh bởi:
✅ Nghị định 01/2021/NĐ-CP – Quy định chung về đăng ký doanh nghiệp và hộ kinh doanh.
✅ Thông tư 01/2021/TT-BKHĐT – Hướng dẫn đăng ký doanh nghiệp, trong đó có hộ kinh doanh.
✅ Thông tư 02/2023/TT-BKHĐT – Hướng dẫn về mã số hộ kinh doanh.
Việc quy định hộ kinh doanh chung với doanh nghiệp không phù hợp do:
🔹 Hộ kinh doanh không phải doanh nghiệp
- Không có tư cách pháp nhân, không có vốn điều lệ và cơ cấu tổ chức phức tạp.
- Việc áp dụng Luật Doanh nghiệp một cách cứng nhắc có thể gây khó khăn.
🔹 Hộ kinh doanh có đặc thù riêng
- Chủ yếu là kinh doanh nhỏ lẻ, hoạt động linh hoạt, không có bộ máy quản lý phức tạp.
- Cần có quy định riêng để phù hợp với thực tế vận hành.
🔹 Nghị định 01/2021/NĐ-CP chưa điều chỉnh đầy đủ
- Mới chỉ tập trung vào thủ tục đăng ký hộ kinh doanh, chưa quy định chi tiết về chế độ tài chính, quyền và nghĩa vụ hay chính sách hỗ trợ.
📌 Do đó, việc xây dựng Nghị định riêng về hộ kinh doanh là cần thiết để tạo khung pháp lý rõ ràng, phù hợp hơn với loại hình kinh doanh này.
2. Một số điểm mới đáng chú ý trong Dự thảo Nghị định về hộ kinh doanh
🔹 2.1. Thống nhất mã số hộ kinh doanh
Hiện nay, hộ kinh doanh đang có hai loại mã số:
- Mã số đăng ký hộ kinh doanh – do cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện cấp.
- Mã số hộ kinh doanh – do hệ thống thuế cấp tự động.
📌 Dự thảo Nghị định sẽ thống nhất chỉ sử dụng một mã số duy nhất, tương tự như doanh nghiệp, giúp quản lý hiệu quả hơn và tránh chồng lấn dữ liệu.
🔹 2.2. Đơn giản hóa thủ tục đăng ký hộ kinh doanh
Hiện nay, hầu hết các tỉnh thành yêu cầu nộp hồ sơ trực tiếp tại cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện, gây mất thời gian và bất tiện.
📌 Dự thảo Nghị định sẽ mở rộng hình thức nộp hồ sơ theo 3 phương thức:
✔️ Nộp trực tiếp tại cơ quan đăng ký kinh doanh.
✔️ Nộp qua dịch vụ bưu chính.
✔️ Nộp trực tuyến qua hệ thống điện tử.
🎯 Lợi ích: Minh bạch, tiết kiệm thời gian và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hộ kinh doanh.
🔹 2.3. Cơ quan đăng ký không được yêu cầu thêm giấy tờ ngoài quy định
📌 Theo Điều 11 Dự thảo Nghị định, cơ quan đăng ký kinh doanh không được yêu cầu hộ kinh doanh nộp thêm giấy tờ ngoài danh mục quy định.
🎯 Lợi ích: Tránh tình trạng mỗi địa phương có yêu cầu hồ sơ khác nhau, giúp quá trình đăng ký đơn giản và thống nhất hơn.
3. Những vấn đề còn băn khoăn trong Dự thảo Nghị định
Mặc dù có nhiều điểm mới tích cực, nhưng Dự thảo Nghị định vẫn còn một số vấn đề cần cân nhắc:
🔹 3.1. Chưa có quy định liên thông quản lý giữa các cơ quan
- Hiện tại, hộ kinh doanh chịu sự quản lý của nhiều cơ quan: đăng ký kinh doanh, thuế, lao động, bảo hiểm…
- Tuy nhiên, Dự thảo chưa quy định cụ thể về việc liên thông quản lý giữa các cơ quan này.
📌 Giải pháp đề xuất: Cần có quy định về cơ chế phối hợp giữa các cơ quan để tránh chồng chéo và giảm gánh nặng thủ tục hành chính cho hộ kinh doanh.
🔹 3.2. Yêu cầu ghi mã ngành kinh doanh gây khó khăn
- Dự thảo yêu cầu hộ kinh doanh phải ghi mã ngành kinh tế quốc gia (VSIC) trong giấy đề nghị đăng ký.
- Tuy nhiên, hộ kinh doanh thường có hoạt động kinh doanh đơn giản, linh hoạt và không có chuyên môn để xác định mã ngành chính xác như doanh nghiệp.
📌 Giải pháp đề xuất: Nên áp dụng một danh mục ngành nghề đơn giản hơn cho hộ kinh doanh hoặc cho phép mô tả hoạt động thực tế thay vì áp mã ngành cứng nhắc.
🔹 3.3. Quy định về thông tin cá nhân có thể kéo dài thời gian đăng ký
- Dự thảo yêu cầu thông tin cá nhân của chủ hộ kinh doanh phải khớp với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
- Nếu có sai sót, chủ hộ kinh doanh phải cập nhật thông tin trước khi đăng ký kinh doanh.
📌 Rủi ro: Có thể làm kéo dài thời gian đăng ký, gây khó khăn cho hộ kinh doanh.
📌 Giải pháp đề xuất: Cho phép đăng ký kinh doanh trước, sau đó cập nhật thông tin cá nhân nếu cần.
🔹 3.4. Nguy cơ bị thu hồi giấy phép kinh doanh vì vi phạm một ngành nghề
- Theo Điều 27 và Điều 29, nếu hộ kinh doanh không đáp ứng điều kiện kinh doanh của một ngành nghề có điều kiện, họ có thể bị yêu cầu tạm ngừng kinh doanh.
- Nếu hộ kinh doanh không báo cáo về việc tuân thủ quy định này trong vòng một tháng, có thể bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh.
📌 Rủi ro: Một hộ kinh doanh có thể hoạt động trong nhiều ngành nghề khác nhau. Nếu bị thu hồi giấy phép chỉ vì vi phạm một ngành nghề, có thể ảnh hưởng đến toàn bộ hoạt động kinh doanh.
📌 Giải pháp đề xuất: Nên chỉ đình chỉ ngành nghề vi phạm, thay vì thu hồi toàn bộ giấy phép kinh doanh.
4. Kết luận
Dự thảo Nghị định về hộ kinh doanh hứa hẹn sẽ giúp đơn giản hóa thủ tục, thống nhất quản lý và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hộ kinh doanh. Tuy nhiên, vẫn còn một số điểm cần hoàn thiện để đảm bảo tính khả thi và phù hợp với thực tiễn, đặc biệt là:
✅ Tăng cường liên thông giữa các cơ quan quản lý.
✅ Giảm bớt yêu cầu ghi mã ngành kinh doanh.
✅ Linh hoạt hơn trong việc kiểm soát thông tin cá nhân.
✅ Tránh thu hồi giấy phép kinh doanh một cách toàn diện khi chỉ vi phạm một ngành nghề.
📌 Dù còn những băn khoăn, nhưng bất kỳ sự đổi mới nào có lợi cho hộ kinh doanh và người dân đều rất đáng được hoan nghênh và khuyến khích.