Nội dung bài viết
1. Bối Cảnh Đề Xuất
Thương mại điện tử tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ với hơn 165.000 hộ kinh doanh cá nhân hoạt động trên hơn 400 sàn thương mại điện tử. Đây là lĩnh vực tiềm năng, góp phần lớn vào nền kinh tế nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý thuế.
- Hiện trạng quản lý thuế: Hộ kinh doanh trên các sàn TMĐT tự kê khai và nộp thuế, nhưng việc thực hiện này gặp khó khăn vì:
- Một số hộ kinh doanh chưa thực hiện nghĩa vụ thuế đầy đủ.
- Dữ liệu kinh doanh của các cá nhân khó được kiểm soát chặt chẽ bởi cơ quan thuế.
1.1. Đề xuất trong dự thảo Luật
Bộ Tài chính, qua dự thảo sửa đổi Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14, đề xuất:
- Sàn thương mại điện tử kê khai và nộp thuế thay cho hộ kinh doanh.
- Trường hợp áp dụng: Đối với các hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh phát sinh giao dịch qua các nền tảng TMĐT.
- Mục tiêu:
- Cải cách thủ tục hành chính.
- Tập trung đầu mối kê khai, nâng cao hiệu quả quản lý thuế.
- Đảm bảo thu đúng, thu đủ nguồn thu từ TMĐT.
2. Phản Hồi Của Tổng Cục Thuế
2.1. Khó Khăn Và Thách Thức
Phát biểu tại diễn đàn, ông Mai Xuân Thành – Tổng Cục trưởng Tổng cục Thuế, nêu rõ các khó khăn:
- Số lượng lớn cá nhân kinh doanh:
- Hơn 165.000 hộ cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT, làm tăng gánh nặng cho sàn nếu phải kê khai và nộp thuế thay.
- Các sàn TMĐT không thể quản lý toàn diện thông tin kinh doanh của từng cá nhân, như chi phí, lợi nhuận.
- Chi phí xã hội cao:
- Việc yêu cầu sàn TMĐT nộp thuế thay sẽ tăng chi phí vận hành và rủi ro pháp lý cho các sàn.
- Có thể gây tác động tiêu cực đến sự phát triển của ngành TMĐT.
- Không khả thi:
- Đại diện Hiệp hội TMĐT nhận định việc nộp thuế thay cho hàng trăm nghìn hộ kinh doanh là nhiệm vụ “bất khả thi” do thiếu nguồn lực và dữ liệu chi tiết.
2.2. Lợi Ích Và Cân Nhắc
Ông Mai Xuân Thành cũng nhấn mạnh rằng đây là vấn đề mới, cần phải được xem xét kỹ lưỡng:
- Dữ liệu từ sàn TMĐT: Các sàn đã thu thập thông tin doanh thu, giao dịch. Nếu quản lý chặt chẽ, việc hỗ trợ cơ quan thuế kê khai và nộp thuế là khả thi ở một số mức độ.
- Kinh nghiệm quốc tế: Một số quốc gia đã giao nghĩa vụ kê khai thuế TMĐT cho các nền tảng để tập trung nguồn lực và cải thiện thu ngân sách.
3. Lập Trường Của Các Bên Liên Quan
3.1. Ý Kiến Của Hiệp Hội Thương Mại Điện Tử
- Phản đối mạnh mẽ:
- Yêu cầu sàn TMĐT kê khai và nộp thuế thay là không hợp lý và không khả thi.
- Kiến nghị cần tập trung vào việc hỗ trợ cá nhân kinh doanh tự thực hiện nghĩa vụ thuế, thay vì chuyển giao trách nhiệm cho sàn.
3.2. Quan Điểm Của Bộ Tài Chính
- Lợi ích của tập trung đầu mối kê khai:
- Tăng khả năng kiểm soát doanh thu thực tế của cá nhân kinh doanh.
- Giảm tình trạng trốn thuế.
- Thách thức:
- Cần cân nhắc mức độ áp dụng, tránh gây khó khăn quá mức cho các sàn TMĐT.
3.3. Phát Biểu Của Bộ Tư Pháp
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh khẳng định:
- Các quy định pháp luật mới cần được xây dựng cẩn thận, đảm bảo khả thi và thúc đẩy phát triển kinh tế.
- Đẩy nhanh hiệu lực của các đạo luật liên quan để hỗ trợ cải cách thủ tục hành chính, đồng hành với doanh nghiệp.
4. Phương Án Quản Lý Thuế TMĐT Đề Xuất
4.1. Lựa Chọn Phương Thức Quản Lý
- Sàn TMĐT hỗ trợ kê khai, không nộp thuế thay:
- Vai trò của sàn TMĐT: Cung cấp dữ liệu giao dịch, doanh thu của hộ kinh doanh cho cơ quan thuế.
- Ưu điểm:
- Không tăng gánh nặng cho sàn TMĐT.
- Hộ kinh doanh vẫn tự chịu trách nhiệm về nghĩa vụ thuế.
- Hạn chế:
- Cần xây dựng hệ thống chia sẻ dữ liệu chặt chẽ, đồng bộ.
- Sàn TMĐT kê khai và nộp thuế thay một phần:
- Áp dụng với giao dịch được thanh toán qua sàn TMĐT: Sàn khấu trừ thuế trước khi thanh toán cho hộ kinh doanh.
- Ưu điểm:
- Tăng tính hiệu quả và chính xác trong quản lý thuế.
- Hạn chế:
- Yêu cầu sàn TMĐT điều chỉnh hệ thống vận hành và tăng chi phí quản lý.
- Tăng cường hỗ trợ hộ kinh doanh tự kê khai:
- Phương án: Đơn giản hóa quy trình kê khai, nộp thuế qua ứng dụng hoặc cổng thông tin điện tử.
- Ưu điểm:
- Không làm gián đoạn hoạt động của sàn TMĐT.
- Nâng cao ý thức tự giác của cá nhân kinh doanh.
- Hạn chế:
- Đòi hỏi tuyên truyền, hỗ trợ mạnh mẽ để đảm bảo tuân thủ.
4.2. Cải Tiến Công Cụ Quản Lý
- Sử dụng hóa đơn điện tử:
- Áp dụng bắt buộc với giao dịch TMĐT để ghi nhận doanh thu chính xác.
- Phát triển hệ thống dữ liệu lớn (Big Data):
- Kết nối dữ liệu từ sàn TMĐT, ngân hàng và cơ quan thuế để phát hiện giao dịch bất thường.
- Tích hợp AI:
- Hỗ trợ phân tích, dự báo và quản lý rủi ro trong thu thuế.
5. Kết Luận Và Đề Xuất
5.1. Tổng Kết Ý Kiến
- Việc giao nghĩa vụ kê khai và nộp thuế thay cho sàn TMĐT cần được xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo:
- Tính khả thi: Không gây áp lực quá lớn cho sàn.
- Hiệu quả quản lý: Nâng cao khả năng thu đúng, thu đủ thuế từ TMĐT.
5.2. Đề Xuất Chính Sách
- Ngắn hạn:
- Tăng cường vai trò hỗ trợ kê khai của sàn TMĐT, nhưng không yêu cầu nộp thuế thay.
- Sử dụng hóa đơn điện tử bắt buộc để ghi nhận giao dịch.
- Dài hạn:
- Xây dựng hệ thống quản lý thuế số hiện đại, kết hợp AI và dữ liệu lớn để tự động hóa giám sát.
- Từng bước nghiên cứu áp dụng mô hình khấu trừ thuế qua sàn TMĐT đối với giao dịch thanh toán qua hệ thống.
5.3. Định Hướng Phát Triển
- Phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thuế và các sàn TMĐT để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý.
- Tập trung hỗ trợ hộ kinh doanh trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế, tạo môi trường kinh doanh bền vững và công bằng.