Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024 gồm 11 chương, 141 điều, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Dưới đây là các điểm mới được chi tiết hóa:
Nội dung bài viết
1. Trợ cấp hưu trí xã hội – Hệ thống BHXH đa tầng
- Trợ cấp hưu trí xã hội:
- Giảm độ tuổi hưởng từ 80 xuống 75 tuổi.
- Người thuộc hộ nghèo hoặc cận nghèo: hưởng từ đủ 70 tuổi.
- Ý nghĩa: Đảm bảo người cao tuổi, đặc biệt là người nghèo, được hỗ trợ tài chính từ ngân sách nhà nước mà không cần điều kiện về thời gian đóng BHXH.
2. Thêm trợ cấp hằng tháng cho người không đủ điều kiện lương hưu
- Đối tượng: Người đã đủ tuổi nghỉ hưu nhưng:
- Không đủ 15 năm đóng BHXH.
- Chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (75 tuổi).
- Quyền lợi:
- Được nhận trợ cấp hằng tháng từ chính khoản BHXH đã đóng.
- Trong thời gian nhận trợ cấp, nhà nước đóng BHYT.
3. Mở rộng đối tượng tham gia BHXH
Luật BHXH năm 2024 bổ sung thêm các nhóm đối tượng sau:
- Chủ hộ kinh doanh: Hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh.
- Người quản lý doanh nghiệp và hợp tác xã không hưởng lương.
- Người làm việc không trọn thời gian: Hưởng BHXH bắt buộc theo mức thu nhập tương ứng.
- Người hoạt động không chuyên trách cấp xã:
- Được hưởng đầy đủ các chế độ BHXH như lao động chính thức (ốm đau, thai sản, hưu trí, tử tuất).
4. Thêm quyền lợi cho người không chuyên trách ở cấp xã
- Người hoạt động không chuyên trách nay được hưởng chế độ ốm đau và thai sản.
- Trước đây, họ chỉ được hưởng hưu trí và tử tuất.
5. Bổ sung chế độ thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện
- Người tham gia BHXH tự nguyện đủ điều kiện sẽ nhận 2 triệu đồng/trẻ sơ sinh.
- Ngân sách nhà nước đảm bảo khoản trợ cấp này. Người lao động không phải đóng thêm.
6. Giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu
- Từ 20 năm xuống còn 15 năm.
- Lợi ích: Tăng khả năng tiếp cận lương hưu cho lao động lớn tuổi hoặc lao động ngắn hạn.
7. Hạn chế nhận BHXH một lần, khuyến khích bảo lưu thời gian đóng
- Người lao động có thể nhận BHXH một lần nếu:
a) Đã đủ tuổi hưu nhưng chưa đủ 15 năm đóng BHXH.
b) Ra nước ngoài định cư.
c) Mắc bệnh hiểm nghèo (ung thư, AIDS, xơ gan mất bù…).
d) Suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.
e) Đã đóng BHXH trước ngày 1/7/2025 nhưng không tham gia sau 12 tháng (và có dưới 20 năm đóng BHXH). - Khuyến khích bảo lưu: Người bảo lưu thời gian đóng BHXH sẽ có lợi hơn, được hưởng:
- Lương hưu và các chế độ với mức cao hơn.
- BHYT do quỹ BHXH chi trả trong thời gian hưởng lương hưu.
- Trợ cấp hằng tháng và BHYT do ngân sách nhà nước đóng.
8. Quyền lợi cho lao động Việt Nam ở nước ngoài và lao động nước ngoài tại Việt Nam
- Thời gian đóng BHXH ở Việt Nam và nước ngoài:
- Được cộng dồn nếu có điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
- Ý nghĩa: Bảo đảm quyền lợi công bằng, không bị gián đoạn chính sách BHXH.
9. Nâng cao hiệu quả đầu tư Quỹ BHXH
- Quy định mới:
- Mở rộng danh mục đầu tư quỹ.
- Đa dạng hóa phương thức quản lý, tăng hiệu quả sử dụng quỹ BHXH.
10. Bổ sung bảo hiểm hưu trí bổ sung
- Chính sách mới: Người lao động và doanh nghiệp có thêm lựa chọn đóng BH hưu trí bổ sung.
- Lợi ích:
- Hưởng mức lương hưu cao hơn.
- Gia tăng sự chủ động tài chính khi về già.
11. Thay thế “mức lương cơ sở” bằng “mức tham chiếu”
- Mức tham chiếu:
- Dùng để tính mức đóng và hưởng BHXH.
- Điều chỉnh dựa trên chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế.
12. Tăng cường quản lý thu và đóng BHXH
- Bổ sung chương riêng quy định:
- Xử lý hành vi trốn đóng, chậm đóng BHXH.
- Bảo vệ quyền lợi người lao động.
13. Tăng cường giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH
- Đơn giản hóa thủ tục hành chính:
- Áp dụng giao dịch điện tử, cắt giảm hồ sơ, thời gian xử lý.
- Tạo thuận lợi cho người tham gia và hưởng BHXH.
14. Điều chỉnh chế độ BHXH theo thực tiễn
- Sửa đổi các quy định bất cập, kế thừa các chính sách phù hợp.
- Bảo đảm:
- Tính dài hạn, khả thi của chính sách.
- Đồng bộ và thống nhất trong hệ thống pháp luật.
Kết Luận
Luật BHXH năm 2024 mang tính đột phá, hướng đến cải thiện quyền lợi cho người lao động, thúc đẩy sự tham gia BHXH, và nâng cao hiệu quả quản lý. Với nhiều điều chỉnh quan trọng, Luật đáp ứng tốt hơn yêu cầu thực tiễn và bảo đảm an sinh xã hội lâu dài.